13.10.2022

Podział majątku wspólnego można dokonać w następujący sposób:

• w drodze umowy
• w drodze postępowania sądowego

Umowny podział majątku wspólnego może być dokonany jedynie w sytuacji zgodnej woli obu stron. Porozumienie musi dotyczyć zarówno co do możliwości zawarcia umowy o podział majątku wspólnego jak i sposobu podziału majątku. W sytuacji gdy w skład majątku wspólnego wchodzi nieruchomość konieczne jest zawarcie umowy u notariusza w formie aktu notarialnego. Wymóg formy aktu notarialnego dotyczy także sytuacji, gdy przedmiotem dzielonego majątku jest spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu.  W przypadku zaś ruchomości umowa o podział majątku wspólnego może być dokonana w dowolnej formie. Jeżeli nie uda się osiągnąć porozumienia byłych małżonków co do podziału ich majątku wspólnego – każdy z małżonków (byłych) może żądać dokonania podziału ich majątku wspólnego w trybie sądowym.

Skład i wartość majątku wspólnego ustala sąd w postępowaniu sądowym. Wartość tych składników ustala się według stanu na dzień ustania wspólności majątkowej i według cen obowiązujących w chwili dokonania podziału.

Do jakiego sądu złożyć wniosek o podział majątku wspólnego?

W postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami właściwy jest sąd miejsca położenia majątku. Jeżeli wspólność ustała przez śmierć jednego z małżonków – to sąd spadku.

Opłata sądowa

Od wniosku o sądowy podział majątku wspólnego pobiera się opłatę stałą w wysokości 1.000 zł. Jeżeli natomiast wniosek zawiera zgodny projekt podziału tego majątku opłata wynosi 300 zł.

W jaki sposób można dokonać podział majątku wspólnego?

• przez podział fizyczny rzeczy wspólnej
• przez przyznanie rzeczy jednemu współmałżonkowi z obowiązkiem spłaty drugiego współmałżonka
• przez sprzedaż rzeczy wspólnej

Podział majątku. Radca prawny Wrocław. W postępowaniu o podział majątku wspólnego można zgłosić następujące żądania:

• ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym;
• zwrotu wydatków i nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty każdego z małżonków, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowej przynoszące dochód;
• zwrotu wydatków i nakładów, które każde z małżonków poczyniło ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny, z wyjątkiem wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba, że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności;
• rozliczenia spłaconych z majątku wspólnego długów jednego z małżonków;
• rozliczenia z tytułu spłaconych wspólnych długów małżonków w okresie między ustaniem wspólności majątkowej a dokonaniem podziału majątku wspólnego;
• rozliczenia z tytułu posiadania przedmiotów należących do majątku wspólnego,
• rozliczenia z tytułu pobranych pożytków i innych przychodów z rzeczy wspólnej w okresie między ustaniem wspólności majątkowej a dokonaniem podziału majątku wspólnego;
•  rozliczenia z tytułu poczynionych wydatków i ciężarów na rzecz wspólną w okresie między ustaniem wspólności majątkowej a dokonaniem podziału majątku wspólnego.

Ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym

Po pierwsze, zasada równości udziałów w majątku wspólnym może zostać zmodyfikowana w drodze umowy majątkowej małżeńskiej tzw. intercyzy. Po drugie, zasada równości udziałów w majątku wspólnym może zostać  zmodyfikowana z ważnych powodów na żądanie każdego z małżonków.

Kiedy to będzie możliwe?

Ustalenie nierównych udziałów jest możliwe jedynie wtedy gdy małżonek przeciwko któremu skierowane jest takie żądanie w sposób rażący i uporczywy nie przyczynia się do powstania bądź powiększenia majątku wspólnego stosownie do swoich sił i możliwości zarobkowych.

Ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym będzie możliwe jeżeli spełnione zostaną łącznie następujące przesłanki:

• małżonek zgłosi żądanie ustalenia nierównych udziałów,
• wystąpiły ważne powody tego żądania,
• małżonkowie w różnym stopniu przyczynili się do powstania majątku wspólnego.

Zgodnie z art. 43 § 3 k.r.o. przy ocenie w jakim stopniu każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego uwzględnia się także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym. Rozwiązanie przyjęte w powyższym przepisie ma na celu ochronę pozycji majątkowej tego z małżonków, które kosztem pomnażania majątku wspólnego poświęciło się staraniom o wychowanie dzieci i pracy dla dobra rodziny we wspólnym gospodarstwie domowym.

Podział majątku – Radca prawny Wrocław. Więcej na temat ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym przeczytasz tutaj

Żądanie zwrotu wydatków i nakładów poczynionych w trakcie trwania wspólności majątkowej z majątku osobistego na majątek wspólny oraz z majątku wspólnego na majątek osobisty

 Zgodnie z art. 45 § 1 k.r.o. każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba, że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności.  Zwrotu dokonuje się przy podziale majątku wspólnego.

Zasadność zgłoszenia powyższych roszczeń w  postępowaniu sądowym o podział majątku wspólnego wzmacnia reguła, że po zapadnięciu prawomocnego postanowienia o podziale majątku wspólnego nie można już dochodzić roszczeń z tytułu zwrotu nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny. W postanowieniu z dnia 24.11.1994 r., II CRN 121/94, niepubl. Sąd Najwyższy podkreślił, że żądanie zwrotu nakładów z majątku odrębnego (obecnie osobistego) na majątek wspólny powinno zostać zgłoszone w postępowaniu o podział majątku wspólnego, gdyż podlega swoistej prekluzji przewidzianej w art. 618 k.p.c. Podobnie w uzasadnieniu postanowienia z dnia 2.02.2005 r., IV CK 454/04 Sąd Najwyższy podkreślił, że po zapadnięciu prawomocnego postanowienia o podziale majątku wspólnego nie można już dochodzić roszczeń z tytułu zwrotu nakładów z majątku odrębnego na majątek wspólny.

Podział majątku. Radca prawny Wrocław. Więcej na temat rozliczenia nakładów na majątek wspólny przeczytasz tutaj

Wydatki i nakłady poczynione na majątek wspólny po rozwodzie ale przed podziałem majątku wspólnego

W postępowaniu o podział majątku wspólnego można żądać także rozliczenia nakładów i wydatków dokonanych przez każdego z małżonków (byłych małżonków) w okresie od ustania wspólności majątkowej do chwili podziału majątku wspólnego.

Pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów przy czym w takim samym stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną. Wydatek to nie tylko wydatek zmierzający do zachowania wspólnego prawa, lecz także wydatek poniesiony na normalną eksploatację, w tym chociażby ogrzewanie budynku. Z kolei ciężarami są min. podatki i inne świadczenia o charakterze publicznoprawnym, obciążające współwłaściciela nieruchomości będącej przedmiotem współwłasności.

Okoliczność, że właściciel rzeczy nie posiada ani nie realizuje w drodze roszczenia swojego uprawnienia do współposiadania rzeczy lub posiadania wyodrębnionej części rzeczy, nie stanowi przeszkody do domagania się przez tego współwłaściciela partycypowania w przychodach z rzeczy, jeżeli przynosi ona dochody. To samo odnosi się do obowiązku ponoszenia wydatków i ciężarów na rzecz, chyba, że strony w drodze umowy quoad usum postanowili inaczej.

Podział majątku. Radca prawny Wrocław. – Rozliczenie wspólnych długów

W postępowaniu o podział majątku wspólnego można żądać rozliczenia związanych z majątkiem wspólnym i ciążących na obojgu małżonkach długów, które zostały spłacone z własnych środków jednego z małżonków po ustaniu wspólności ustawowej np. raty wspólnie zaciągniętego kredytu hipotecznego na wspólną nieruchomość będącą przedmiotem podziału.

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego w postanowieniu z dnia 11.03.2010 r. , IV CSK 429/09 „jeżeli wnioskodawca po ustaniu wspólności majątkowej, a przed podziałem majątku wspólnego spłacił z własnych środków dług, który powstał w trakcie trwania wspólności majątkowej i był długiem wspólnym małżonków albo jednego z nich ale w związku z majątkiem wspólnym to taki dług powinien zostać rozliczony w ramach podziału majątku wspólnego”.

Podział majątku wspólnego a kredyt hipoteczny

Jak podzielić majątek w sytuacji, gdy w skład majątku wspólnego małżonków wchodzi nieruchomość obciążona hipoteką zabezpieczającą udzielony małżonkom kredyt bankowy? W jaki sposób ustala się wartość nieruchomości z obciążeniem hipotecznym w sytuacji przyznania nieruchomości na własność jednemu z byłych małżonków? Na ten temat przeczytasz tutaj

W sprawach dotyczących podziału majątku wspólnego w tym ustalenia składników majątku wspólnego, rozliczeń wydatków i nakładów, ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym zawsze warto skonsultować się z radcą prawnym lub adwokatem.

Radca prawny Katarzyna Anna Jasicka

Kontakt: tel. 501 738 312, e-mail: kancelaria@krpjasicka.pl

strona internetowa: krpjasicka.pl